Magnuszew miastem - historia

W 1377 roku Ziemowit młodszy, książę mazowiecki,  dziedzicowi Magnuszewa Świętosławowi  zwanemu Rzeczijwa (Krzeczyjawa) przyznał  przywileje na założenie miasta Magnuszew na prawie niemieckim. Nadał dla jego posiadłości prawo założenia targowiska
i oprócz targów niedzielnych i tygodniowych dwóch  jarmarków do roku: na św.  Jana Chrzciciela i na św. Marcina.  Już w roku 1378 w Magnuszewie stał kościół parafialny ( został on spalony przez Szwedów w 1655 roku, którzy pustoszyli ziemie kozienickie, a na jego miejscu wybudowano w 1680 roku drewnianą świątynię).

W 1424 roku Mikołaj Powała z Taczowa, uczestnik bitwy pod Grunwaldem kupił Magnuszew i otrzymał od ks. Janusza Mazowieckiego potwierdzenie przywilejów zezwalających na targi i jarmarki, nadanych Świętosławowi.

W 1537 roku Magnuszew otrzymuje potwierdzenie przywilejów od  króla Zygmunta I Starego.

W drugiej połowie XVI w. Magnuszew przestał być miastem. Pomimo tego faktu, jego korzystne położenie na ważnym trakcie handlowym i pocztowym, biegnącym z Krakowa do Warszawy sprawiało, że zachował niektóre funkcje miejskie (przykomórek celny, stacja pocztowa, piękna austeria).

W latach 1743-1757 dobra Magnuszewskie kupili Potoccy.

Przed rokiem 1776 Andrzej Zamoyski, X ordynat,  kupił dobra magnuszewskie od Wincentego Potockiego.  Założył tu swoją drugą stolicę i odtąd sygnował się: Andrzej na Bieżuniu  i Magnuszewie.

W dniu 2 sierpnia  1776 roku król Stanisław August Poniatowski ponownie  podniósł Magnuszew do rangi miasta, na prośbę Andrzeja Zamoyskiego, doceniając jego zasługi i pracę włożoną w ogólny rozwój Rzeczpospolitej. Miasteczko miało podlegać sądowi asesorskiemu
i funkcjonować na prawie niemieckim, zwanym magdeburskim. Otrzymało  też wieczne  prawo do 12 jarmarków  w roku oraz targów, odbywających  się w każdy poniedziałek rano,  dostępnych dla ludzi wszelkiego stanu  z możliwością handlu wszelkim towarem, łącznie
z bydłem i  końmi. 24 czerwca 1777 roku na lokację miasta Ordynat Zamojski przeznaczył 35 włók gruntu, a także opisał płace i powinności mieszkańców miasta Magnuszew.

W 1755  roku w Magnuszewie wybudowano browar.

W 1778 roku pożar zniszczył miasto, w tym także kościół. Miasto  szybko odbudowano dzięki pomocy króla Stanisława, często odwiedzającego Magnuszew przy okazji przejazdu do Kozienic. W 1786 roku Konstancja z Czartoryskich ordynatowa Zamojska, wzniosła  murowany kościół, przy którym hrabia Stanisław Zamojski w roku 1864 wybudował dzwonnicę.  

Ordynat Zamoyski, mając na uwadze rozwój miasta,  doprowadził do powstania  w roku 1809 manufaktury sukienniczej. Wyrabiała ona kilka tysięcy łokci rocznie różnokolorowego sukna, które było sprzedawane do Cesarstwa rosyjskiego. Fabryka  zatrudniała 18 majstrów
i 20 czeladników, była też postrzygalnia, farbiarnia i folusz.

Wielkie pożary w latach 1814 i 1818  dały się dotkliwie odczuć i fabrykę przeniesiono do Końskich.

W roku 1827 miasto Magnuszew liczyło 89 domów i 968 mieszkańców, zaś w 1860 roku  96 domów i 1046 mieszkańców.

Rok 1863 to okres walk powstańczych partii i oddziałów partyzanckich z wojskiem zaborczym. Polacy pod dowództwem płk. Władysława Kononowicza toczyli walki w okolicach Magnuszewa, a zwycięskie potyczki rozegrały się w miejscowości Kępa Anielin.

Ukazem cara Aleksandra II z dnia 1 czerwca 1869 roku,  Komitet Urządzający w Królestwie Polskim przemianował miasto  Magnuszew  na osadę.

Obecnie Magnuszew zamieszkuje 970 mieszkańców (stan na 31.12.2022r.).

Do opracowania wykorzystano:

- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod red. F Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Wawelskiego, Warszawa 1882-1902, tom V, s.898

- Dziennik Praw Królestwa Polskiego,1866 s. 279 i następne.

- Publikacja  „Dekanat Kozienicki”, Ks. Jan Wiśniewski, Radom 1913.

- Publikacja „Gmina Magnuszew, Cudze chwalicie swego nie znacie”, Kwidzyń, 2011

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego [ JPG ]

Akt nadania praw miejskich przez Króla Stanisława Augusta [ JPG ]

Dziennik Praw Królestwa Polskiego 1869 [ JPG ]

Publikacja Dekanat Kozienicki Ks. J. Wiśniewski [ JPG ]

UCHWAŁA NR LVII/332/23
RADY GMINY MAGNUSZEW
z dnia 23 stycznia 2023 r.

w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczacych nadania miejscowości Magnuszew statusu miasta

ANKIETA KONSULTACYJNA
w sprawie nadania miejscowości Magnuszew statusu miasta

Protokół
Zbiorcze wyniki konsultacji społecznych w Gminie Magnuszew
w dniach od dnia 01.02.2023 r. do dnia 06.03.2023 r.

SPRAWOZDANIE
Wójta Gminy Magnuszew
z przeprowadzonych konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Magnuszew
dotyczących wniosku o nadanie miejscowości Magnuszew statusu miasta

Rys historyczny
miejscowości Magnuszew

WNIOSEK
O NADANIE MIEJSCOWOŚCI MAGNUSZEW
STATUSU MIASTA

INFORMACJA
Wójta Gminy Magnuszew w przedmiocie opinii Wojewody Mazowieckiego
dot. wniosku Rady Gminy Magnuszew o nadanie miejscowości Magnuszew statusu miasta.

Rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 27 lipca 2023 r.

w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy